نهادهای ملی در چهار روش حمل و نقل

بی شک مبانی حمل و نقل را در سایت فیانا دنبال کرده اید. رسالتی برای خود در نظر داریم تا بدان وسیله آگاهی را در زمینه حمل و نقل بین الملل افزایش دهیم. آموزش حمل و نقل بین الملل رسالت ماست. در این مقاله نیز قصد داریم تا شما را با نهادهای ملی در چهار روش حمل و نقل یعنی: سازمان هواپیمایی کشوری، شرکت راه آهن ایران، سازمان بنادر و دریانوردی ایران و همچنین سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای آشنا کنیم.

جنبه های مختلف حمل و نقل

قبل از آشنایی با نهادهای ملی در چهار روش حمل و نقل باید بدانیم که حمل و نقل دارای جنبه های گوناگون است. در یک رده بندی کلی می توان این جنبه ها را به سه بخش زیر طبقه بندی نمود:

1. زیرساخت
2. وسایل نقلیه
3. بهره برداری

زیرساخت شامل موارد زیر شود:

• شبکه های حمل و نقل: جاده ها، خطوط راه آهن، راه های هوایی، راه های آبی و خطوط لوله حمل مواد
• پایانه ها: فرودگاه ها، ایستگاه های راه آهن، ایستگاه اتوبوس و بنادر

وسایل نقلیه عموما در شبکه ها حرکت می کنند مانند خودروها، قطارها و هواپیماها. بهره برداری نیز، دربرگیرنده فعالیت هایی است که کنترل سامانه را انجام می دهند. مواردی همچون موارد زیر:

• چراغ های راهنمایی و شیب سنج ها
• خط گردان های راه آهن
• کنترل آمد و شد هوایی

و همچنین سیاست هایی مانند چگونگی اداره امور مالی حمل و نقل (مانند استفاده از عوارض جاده ای یا مالیات سوخت در حمل و نقل بزرگراهی).

نهادهای ملی در چهار روش حمل و نقل

1. سازمان هواپیمایی کشور
2. شرکت راه آهن ایران (رجا)
3. سازمان بنادر و دریانوردی ایران
4. سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای

سازمان هواپیمایی کشوری

سازمان هواپیمایی کشوری، سازمان دولنی زیر مجموعه وزارت راه و شهرسازی است که وظایف زیر بر عهده آن است:

• سیاست گذاری
• برنامه ریزی
• تدوین آیین نامه ها و استانداردها
• انتخاب و سامان دهی ناوگان هوایی کشور
• ساخت و گسترش فرودگاه های کشور
• عقد قراردادهای بین المللی در امور حمل و نقل هوایی

همچنین این سازمان به عنوان طرف ایرانی ایکائو (International Civil Aviation Organization) شناخته می شود. سازمان بین المللی هوایی کشوری یا به اختصار ایکائو، یک نهاد تخصصی سازمان ملل متحد است. مأموریت ایکائو هماهنگ‌ سازی استانداردهای بین‌المللی پروازی و مدیریت خطوط هوایی در سطح جهان است.

شرکت راه آهن ایران (رجا)

در گذشته نه چندان دور در کشور بخش مسافری راه آهن در کنار بخش باری ایفای نقش می نمود. لیکن با هدف ایجاد امکان بروز تحولات سیاسی و رشد کیفیت ارائه خدمات، شورای عالی اداری در هفتاد و ششمین جلسه خود در سال 76 بنا بع پیشنهاد مشترک سازمان امور اداری و استخدامی وقت کشور و وزارت راه و ترابری و در راستای استراتژی های بخش حمل و نقل مسافر و سیاست های برنامه دوم توسعه، تصویب نمود که فعالیت های مسافری از راه آهن جمهوری اسلامی ایران منتزع و به شرکت حمل و نقل ریلی رجا واگذار شود.

این شرکت از ابتدا با سهام صد در صد دولتی و متعلق به راه آهن فعالیت می نمود. سپس در راستای تحقق اصل 44 قانون اساسی، بر اساس مصوبه هیئت وزیران و به استناد ابلاغیه سازمان خصوصی سازی از تاریخ 26/12/1388 کلیه حقوق مالکانه شرکت رجا، به سازمان تامین اجتماعی بابت رد دیون دولت واگذار گردید.

سازمان بنادر و دریانوردی ایران

در چهارم خرداد ماه 1339 بنگاه کل بنادر و کشتیرانی به سازمان بنادر و کشتیرانی، که از نهادهای ملی در چهار روش حمل و نقل است، تبدیل و مسئولیت و اختیارات آن افزوده گردید. بر اساس آن وظایف زیر بر عهده این نهاد است:

• اعمال حاکمیت در آب های ساحلی
• تولیت کلیه امور بندری و دریایی کشور
• اجرای مقررات بندری و کشتیرانی ساحلی
• مراقبت در توسعه کشتیرانی بازرگانی
• وصول حقوق و عوارض بندری
• ثبت شناورهای تابع کشور

این سازمان در دهم خرداد ماه 1340 به وزارت بازرگانی منتقل و در تاریخ 20 اسفند 1341 پس از تشکیل وزارت اقتصادی تابع این وزارتخانه شد. بر اساس قانون اختیارات مالی و استخدامی و تشکیل بنادر و گمرکات، از تاریخ 19 تیر 1348 سازمان بنادر ئ کشتیرانی از شمول مقررات قانون محاسبات عمومی و قانون استخدام کشوری و آیین نامه معاملات دولتی خارج شد و برای حفاظت انبارها، کالاها، ساختمان ها و همچنین انجام اجرائیات و امور نظامی و حفاظتی در اسکله ها و باراندازها، سازمانی به نام بنادر و گمرکات در وزارت دارایی پیشبینی گردید.

سازمان بنادر و دریانوردی در چه تاریخی شکل گرفت؟

به استناد ماده دوم قانون اختیارات و آیین نامه دیگری که به تصویب کمیسیون دارایی مجلس رسید، از تاریخ 13 بهمن 1348 سازمان شخصیت حقوقی پیدا نمود و وظایف، ارکان و تشکیلات آن اعلام گردید. به موجب مصوبه 10/2/1387 مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان به مجلس شورای اسلامی واصل گردید، نام سازمان بنادر و دریانوردی تصویب شد و کلیه قوانینحاکم بر سازمان بنادر و کشتیرانی عینا در سازمان بنادر و دریانوردی حاکم و جاری گردید.

سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای

سازمان در بدو تاسیس دارای دو شرکت وابسته به نام های شرکت حمل و نقل ایران و شرکت حمل و نقل بین المللی جمهوری اسلامی ایران بود. در سال 81 طبق مصوبه شورای عالی اداری، شرکت حمل و نقل جمهوری اسلامی ایران از سازمان منتزع و به شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران وابسته گردید.

همچنین در سال 76 به پیشنهاد وزارت راه و ترابری و سازمان امور اداری و استخدامی کشور به منظور انطباق عنوان سازمان با وظایف و ماموریت های آن و نیز در راستای هماهنگی با سازمان های مشابه بین المللی، عنوان سازمان حملو نقل و پایانه های کشور به سازمان حمل و نقل جاده ای و پایانه ها تغییر یافت.

تغییر نام

طبق بند 5 مصوبه مذکور، وظایف دبیرخانه شورای عالی ترابری کشور از سازمان حمل و نقل جاده ای و پایانه ها منتزع و به وزارت راه و ترابری منتقل گردید، عنوان سازمان به سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای تغییر نام یافت. به رغم تشکیل این سازمان، 9 سال طول کشید تا تشکیلات رسمی آن مراحل رسمی خود را طی کند. در تاریخ 17/3/91 نمودار کلان مصوب سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای مشتمل بر:

• چهار معاونت
• یک مرکز
• سه اداره کل
• پانزده دفتر
• 31 واحد استانی

به صورت رسمی ابلاغ گردید. بر اساس آن هویت تشکیلاتی مصوبه ادغام معاونت راهداری در سازمان حمل و نقل جاده ای و پایانه های شورای عالی اداری مشخص گردید.

جمع بندی

در این مقاله سعی بر آن شد تا شما را با نهادهای ملی در چهار روش حمل و نقل آشنا کنیم. یعنی سازمان هواپیمایی کشوری، شرکت راه آهن ایران، سازمان بنادر و دریانوردی ایران و همچنین سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای.