راهکارهای برنامه توسعه در حمل و نقل ریلی ایران
همان طور که قبلا به آن اشاره کردیم، امروزه حمل و نقل ریلی به عنوان یکی از کارآمدترین سیستم های حمل بار و مسافر در دنیا مطرح می باشد. نتایج تحقیقات نشانگر فرصت های متعدد در زمینه توسعه شبکه ریلی ایران بوده و بر مبنای آن ها, راهکارهایی در رابطه با توسعه شبکه و استفاده بهینه از شبکه حمل ونقل ریلی ارائه شده است. در این مقاله بحث در خصوص حمل نقل ریلی در ایران را با ارائه راهکار برای برنامه توسعه، تکمیل خواهیم کرد. متن زیر حاوی عناوین زیر می باشد:
- چالش ها بر سر برنامه توسعه در حمل و نقل ریلی
- گرایش ها در برنامه توسعه
- راهکارها در برنامه توسعه حمل و نقل ریلی ملی
- جهت گیری های اصلی در حمل و نقلی ریلی
- جمع بندی
چالش ها بر سر برنامه توسعه در حمل و نقل ریلی
برای ارائه راهکار ابتدا باید با چالش ها رو به رو شویم:
- افزایش سهم راه آهن در کل حمل و نقل زمینی بین شهری از طریق جذب بارهای انبوه و طولانی
- کاهش تصدی گری
- ترغیب بخش خصوصی به مشارکت در انجام فعالیت های بهره برداری، نگهداری و ساخت در زیر بخش ریلی
- جلب سرمایه گذاران برای مشارکت در ایجاد راه آهن های حومه ای
- اجرای سیاست مشتری محوری در راه آهن
- ارتقا سطح نگهداری ناوگان و شبکه ریلی به منظور تامین ایمنی حمل و نقل
- اعتلای نقش راه آهن در اقتصاد ملی
- استقرار نظام بازرگانی مطلوب در راه آهن
گرایش ها در برنامه توسعه
به منظور افزایش سهم حمل و نقل ریلی در کل بیلان حمل و نقل کشور، این بخش می بایست گرایش های زیر را پیگیری نماید:
- افزایش کیفیت خدمات حمل و نقل ریلی
- توسعه حمل و نقل ترانزیتی
- حمل و نقل ترکیبی و کانتینری
- افزایش بهره وری به منظور ارتقا رقابت پذیری حمل و نقل ریلی و کاهش مدت برگشت سرمایه
- ارتقا سطح تخصص کارکنان
- تداوم سیاست عدم تمرکز در اجرا
- گسترش شبکه ریلی
راهکارها در برنامه توسعه حمل و نقل ریلی ملی
حال که با چالش های برنامه توسعه خطوط ریلی آشنا شدیم، نوبت به ارائه کارهکارها رسیده است:
- واگذاری خدمات جنبی و تبدیل واحدهای قابل واگذاری به مراکز درآمد- هزینه به منظور واگذاری آن ها به بخش های تعاونی یا خصوصی
- توسعه و بهبود روش های حمل و نقل (ترکیبی و چند وجهی، کانتینری، ترانزیت و حومه ای) و احداث پایانه های مشترک با هدف افزایش بهره وری و ظرفیت
- ارتقا سطح آموزش، بهبود روش های نگهداری، سرمایه گذاری در زمینه توسعه ظرفیت تعمیرگاه ها و تامین به موقع قطعات به منظور کیفیت نگهداری و ضرایب ایمنی
- ارتقا سطح انتقال فناوری و بکارگیری مهندسی معکوس (تولید داخلی) به منظور کاهش ارز بری حمل و نقل ریلی
- استقرار نظام بازریابی مطلوب بر مبنای اصلاح مقررات و ارجحیت نظر مشتری به منظور افزایش تقاضا در زیر بخش حمل و نقل ریلی
- حذف گلوگاه ها و بکارگیری تکنولوژی مطلوب در شبکه و ناوگان موجود با هدف افزایش بهره وری و ظرفیت
- توسعه همکاری های منطقه ای و بین المللی، ایجاد مدیریت کریدورهای حمل و نقل بین المللی و تجهیز پایانه های مرزی به منظور رشد حمل و نقل ترانزیت
- بهبود و گسترش فناوری اطلاعات و بکارگیری سیستم مکانیزه حمل و نقل داخلی و ترانزیت به منظور تسهیل، تسریع و ایمن سازی حمل و نقل و رونق تجارت الکترونیک
- نگهداری و توسعه کیفی منابع انسانی با تاکید بر اصل شایسته سالاری به منظور بهبود بهره وری
- افزایش اختیارات اجرایی نواحی و برنامه ریزی بر حسب موقعیت جغرافیایی با هدف تمرکز زدایی
- تخصیص منابع حاصل از صرفه جویی استهلاک ناوگان و مصرف انرژی (تقلیل آلودگی محیط زیست و ایمنی) به امر توسعه و افزایش توان حمل و نقل ریلی
- شفاف نمودن عملکرد مالی در راستای تعیین مابه تفاوت بار مالی تعرفه های تکلیفی و رقابتی (قیمت تمام شده) و اعمال سیاست های اجتماعی به منظور بازرگانی نمودن خدمات حمل و نقل ریلی
- متناسب نمودن ارکان انسان افزار، اطلاعات افزار و سازمان افزار با سخت افزار به منظور افزایش بهره وری
- اصلاح قوانین، مقررات و روش ها به منظور حذف انحصارات، افزایش مشارکت مردمی و ایجاد امنیت لازم برای جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی
جهت گیری های اصلی در حمل و نقلی ریلی
اهم جهت گیری های اصلی، در خصوص توسعه شبکه راه آهن در برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به شرح زیر می باشد:
- سرمایه گذاری برای افزایش ظرفیت های شبکه و ناوگان متناسب با رشد تقاضا
- توسعه و بهبود روش های حمل و نقل
- مشتری محوری
- توسعه و بهبود نظام بازریابی و بازرگانی
- شناساندن بهتر توانایی ها و کارآیی راه آهن در اقتصاد حمل و نقل
- توسعه همکاری های بین المللی
- بهبود بهره وری نیروی انسانی و آموزش و اصلاح روش ها و سیستم ها
- نگهداری میانگین عمر مفید ناوگان و شبکه تا حد استانداردهای بین المللی
- به حداکثر رساندن بازگشت سرمایه در راه آهن
- انتقال دانش فنی به داخل کشور به منظور کاهش هزینه های ارزی و وابستگی
- متعادل کردن نرخ های تعرفه حمل از طریق مکانیزم توافقی
- افزایش رضایت کارکنان
- افزایش ضریب ایمنی
- افزایش بکارگیری مطالعات و تحقیقات کاربردی در صنعت حمل و نقل ریلی
- توسعه شبکه ریلی
جمع بندی
بنابراین دیدیم که راهکارهای برنامه توسعه در حمل و نقل ریلی ملی چه هستند. بازنگری دولت در کاهش وابستگی سازمان ها و شرکت های تابعه و اقدام در راستای واگذاری تدریجی به بخش خصوصی (بر مبنای اصل 43 قانون اساسی)، موجب افزایش بهره وری حمل و نقل ریلی خواهد شد. بدین ترتیب با افزایش اختیارات همراه با کاهش تصدی گری دولتی در بخش حمل و نقل سطح رقابت پذیری راه آهن و همچنین نسبت درآمدها به هزینه ها بهبود خواهد یافت.
ضمن اینکه در راستای افزایش رقابت ها، راه آهن به سوی اعمال سیاست های مشتری محوری و افزایش ایمنی سوق خواهد یافت. با توجه به اینکه عملکرد اغلب کشورهای جهان که دارای حساب های قیمت تمام شده می باشند، در نقطه سر به سر قرار دارد، بنابراین پیشبینی می شود در صورت اصلاح نظام مالی راه آهن این سیستم به سوددهی خواهد رسید.