چشم انداز و مشکلات حمل و نقل بین المللی در ایران

حمل‌ و نقل و سیستم‌ های وابسته به آن، به ‌شدت در رشد اقتصادی یک کشور و همچنین جهان موثر هستند. امروزه کشورهایی در اقتصاد پیشرو هستند که سیستم حمل‌ و نقل کارآمدتری دارند. حمل‌ و نقل جاده‌ای، آبی، هوایی و ریلی ایران تا سال‌ های گذشته روند بسیار خوبی داشت، به‌ طوری ‌که شاهد رشد اقتصادی خوبی بودیم. ولی بی شک کرونا تغییرات فراوانی در این روند رشد ایجاد کرد. از طرفی در شرایط پسابرجام نیز حمل و نقل بین المللی و ترانزیت به عنوان مکمل بخش صادرات توانست به توسعه کشور کمک شایانی نمایند. در متن زیر عناوین زیر را خواهید یافت:

• آینده حمل بار در ایران
• ناوگان
• خدمات
• لجستیک بین المللی و ترانزیت
• فعالیت های حمل و نقل زمینی در ایران
• مشکلات شرکت های حمل و نقل بین المللی

آینده حمل بار در ایران

• بر اساس برآوردهای انجام شده تقاضا برای جابجایی کالا تحت تاثیر جریان کلی اقتصاد جهانی و ایران دستخوش تحولات زیاد خواهد بود.
• شناسایی کلیه مراکز تولید و جذب بار در بازارهای هدف (داخلی و بین المللی)

علاوه بر موارد فوق، چشم انداز حمل و نقل را می توان در ناوگان حمل و نقل، خدمات و لجستیک بین المللی و ترانزیت نیز بررسی نمود.

ناوگان

برآوردهای اولیه نشان می دهد که چنانچه ناوگان باری بالاتر از 30 سال از رده خارج شود، تقاضای آتی پاسخ داده خواهد شد، مشروط بر اینکه میزان بهره وری نیز متناسب آن افزایش یابد. بدون شک استفاده از تکنولوژی جدید با هدف کاهش وزن (کشنده)، مصرف سوخت و آلودگی محیط زیست منجر با افزایش بازده ناوگان خواهد شد.

خدمات

اصلاح ساختار تشکیلاتی (به ویژه مرتبط کردن رانندگان به شرکت های حمل و نقلی و نیز گسترش محدوده قانونی فعالیت شرکت ها)، توسعه شبکه اطلاع رسانی بار، بهره گیری از امکانات حاصل از شماره گذاری مستقل یدک ها، توسعه نظام پوشش بیمه ای و غیره در مورد تاکید می باشد.

لجستیک و ترانزیت

بدون تردید کشور ایران به لجاظ موقعیت خاص استراتژیک، گستردگی نسبی شبکه حمل و نقل، امنیت مسیرهای حمل و نقل بین المللی و مزیت های دیگر دارای اهمیت ویژه ای در سطح منطقه است. چنانچه از این مزایا به نحوی مطلوب و موثر بهره برداری شود، می تواند منبع پایداری برای تحصیل ارز باشد.

با اینکه ترانزیت کالا از کشورهای حاشیه ای دریای کاسپین به خلیج فارس و اقیانوس هند مقرون به صرفه بوده و موقعیت ژئوپولیتیک ایران یک مزیت نسبی شمرده شده است. ولی باید توجه داشت که مهم ترین عوامل مزیت زا در امر حمل و نقل موارد زیر است:

1. سرعت
2. قیمت
3. امنیت
4. کیفیت

عدم وجود هر یک از فاکتورهای فوق یا فراهم شدن آن ها در کشورهای همسایه به آسانی می تواند بر عامل طبیعی مزیت فاصله غلبه کند. در واقع چنانچه بخواهیم ترانزیت را به عنوان منبع دائمی تحصیل ارز برای خود نگه داریم باید عناصر چهارگانه فوق را به صورت پایدار تحت برنامه ریزی و نگرش مستمر قرار دهیم.

فعالیت های حمل و نقل زمینی در ایران

فعالیت های حمل و نقل زمینی کشور ما به طور بالقوه می تواند درآمدی حدود دو میلیارد دلار عاید کشور کند. لیکن برای عملی کردن این منظور و تحقق درآمد ضروری است تا تلاش هایی همه جانبه و مستمر (پایدار) هم از سوی سیاست گزاران و هم از جانب شرکت های حمل و نقل بین المللی ایرانی (چه دولتی و چه خصوصی) به انجام رسد.

یکی از زمینه های بسیار مناسب برای فعالیت شرکت های حمل و نقل بین المللی ایرانی حضور در بازارهای خارج از کشور، چه در سطح منطقه و چه فراتر از آن است. بدون شک، تجربه زیاد و انگیزه کافی موجود در میان شرکت های ایرانی می تواند مشکلاتی که در راه این دسترسی وجود دارد، با همکاری موثر سازمان های دولتی ذیربط برطرف نماید.

مشکلات شرکت های حمل و نقل بین المللی

در حال حاضر اهم مسائل و مشکلاتی که بخش حمل و نقل بین المللی کشور با آن رو به رو است، عبارتند از:

• سازمان ها و ارگان های مرتبط با حمل و نقل بین المللی و ترانزیت به صورت منفرد و مستقل عمل می کنند و در قالب مجموعه ای همسو و هماهنگ گام بر نمی دارند.
• قوانین و مقررات ناظر بر حمل و نقل بین المللی غالبا دست و پا گیر بوده و با نیازهای روز کشور هم خوانی ندارد.
• وجود بوروکراسی زائد و تشریفات فراوان اداری در زمینه ترانزیت کالا و مسافر.
• فرسودگی و سن بالای بخشی از ناوگان و عقب ماندگی تکنولوژیک.
• طولانی بودن مدت، مشکلات و هزینه بالای اخذ روادید از کشورهای خارجی
• نبود یا کمبود امکانات آموزشی برای رانندگان شاغل در خطوط حمل و نقل بین المللی و ترانزیت.

پس بدین ترتیب دیدیم که صنعت حمل‌ و نقل در هر کشوری تاثیر بالقوه بر پیشرفت‌های اقتصادی آن دارد. حمل و نقل جاده ای، هوایی، ریلی و دریایی در سال‌های گذشته روند رشد صعودی را چه در داخل و چه در خارج کشور پیش گرفته بود. همچنین دیدم که آینده حمل و نقل بین المللی در ایران چه مسیری را طی خواهد کرد. در ادامه با مشکلات این حرفه و حوزه هم بیشتر آشنا شدیم.