حمل و نقل دریایی و تعاریف پر اهمیت در آن

حمل و نقل دریایی مهم ترین وسیله جابجایی کالا بین ایران و عرصه های بین المللی است. بخش عمده واردات ایران (بیش از 90درصد) و صادرات نفتی از این طریق انجام می پذیرد. این امر با استفاده از کشتی های متعلق به سازمان بنادر و کشتیرانی، شناورهای متعلق به سایر سازمان ها و بخش خصوصی، تانکرهای وزارت نفت (شرکت ملی نفتکش)، و کشتی های شرکت های بین المللی انجام می شود.

آمار حمل و نقل دریایی در ایران

در حال حاضر شناورهای ثبت شده در سازمان بنادر و کشتیرانی تعداد 23715 فروند زیر GT 500 و 933 فروند بالای GT 500 است. GT یا Gross Tonnage واحد سنجش اندازه یا ظرفیت بار کشتی (حجم محفظه بار بدون محاسبه اتاق های خدمه یا قسمت های فنی و سرویس) است. یک GT معادل 100 فوت مکعب برابر 2.83 مترمکعب است که وقتی با آب شیرین پر شود معادل 2800 کیلوگرم خواهد بود. این معیار برای اجازه عبور کشتی ها از کانال های باریک، مانند سوئز یا پاناما، یا پهلو گرفتن در برخی اسکله ها و بنادر بسیار مهم است.

در سال 1386 ظرفیت اسمی بنادر ایران 137 میلیون تن و ظرفیت کانتینری بنادر 3800 TEU بوده است. در همین سال ظرفیت ناوگان نفتی کشور 6.92 میلیون تن بود. حمل و نقل دریایی نقش اندکی در جابجایی مسافر داشته است. بر اساس آمارهای موجود جمعا 3902 نفر شامل 1989 نفر ورودی و 1913 نفر خروجی از بنادر خرمشهر، شهید باهنر، لنگه، قشم، درگهان و بوشهر تردد داشته اند. برخی از تعاریف پر اهمیت را برای شما درج می کنیم.

تعاریف پر اهمیت در حمل و نقل دریایی

تجهیزات حمل و نقل دریایی

تجهیزات شناوری هستند که روی آب بوده و جهت عملیات دریایی و بندری مورد استفاده قرار می گیرند.

یدک کش

واحد شناور با قدرت موتور بالا جهت انجام امور خدماتی و پهلودهی یا جداسازی کشتی در بندر یا یدک نمودن دوبه در آب های آزاد از آن استفاده می شود.

دوبه (بارج)

شناور بزرگتر از قایق های معمولی و بدون موتور است که بوسیله یدک کش کشیده می شود.  برای بارگیری یا تخلیه کشتی هایی که نمی توانند در کنار اسکله پهلو بگیرند. همچنین سایر امور خدماتی مانند سوخت رسانی، آبرسانی و … مورد استفاده قرار می گیرد.

لایروب

واحدی شناور که جهت لایروبی آبراه ها و کانال ورودی و اسکله های بندر به کار می رود.

تجهیزات حمل و نقل دریایی در خشکی

عبارت است از تجهیزاتی که در محوطه بنادر جهت جابجایی کالا بکار می رود.

کفی

بارگیر غیرثابتی است دارای کف پوشیده و بدون دیواره اتاق بار، که عموما برای حمل آهن آلات، رول، کالاهای بسته بندی شده و در برخی موارد کانتینر استفاده می شود.

کمرشکن

نوعی بارگیر غیر ثابت به شکل کفی است که دارای تعدادی محور و عرض بیشتر از کفی بوده و با ارتفاع سطح بارگیری کمتر نسبت به دیگر بارگیرها، برای حمل بارهای سنگین و غیر قابل تفکیک به کار می رود.

کشنده

قسمتی از وسیله نقلیه دارای موتور است که انواع بارگیر به آن وصل می شود.

لیفتراک

وسیله ای است که از آن برای جابجایی کانتینر در محوطه استفاده می شود. تاپ لیفتراک نیز وسیله است که از آن برای جابجایی کانتینر در محوطه استفاده می شود.

ترانستینر (ترانس تینر)

وسیله ای است که از آن برای جابجایی کانتینر در محوطه استفاده می شود ولی از کنار کانتینر را گرفته و جابجا می کند.

ریچ استکر

وسیله ای برای جابجایی کانتینر در محوطه است.

چرثقیل ریلی ساحلی

در مکان هایی که ریل مخصوص این نوع چرثقیل ها در کنار حوضچه تعبیه شده است با ظرفیت های گوناگون برای تخلیه و بارگیری قابل استفاده می باشد. چرثقیل های موجود در بنادر حداکثر 15 تن ظرفیت دارند.

چرثقیل زرافه ای

همان چرثقیل ریلی ساحلی با ظرفیت یکسان می باشد که فقط شکل ظاهری آن متفاوت است. عملیات و کارایی آن ها مشابه جرثقیل های ریلی ساحلی بوده و دارای مشخصات یکسان می باشد.

جرثقیل محوطه ای

از نوع چرخ لاستیکی می باشد که در محوطه های بنادر مورد استفاده قرار می گیرند. دارای ظرفیت های متفاوت بوده و برای جابجایی کالاهای موجود در محوطه بنادر مورد استفاده قرار می گیرند.

کامیون جاروکش

وسیله است که از آن برای تمیزکردن محوطه استفاده می شود.

کنتری گرین

از آن برای حمل کانتینر از روی کشنده به داخل کشتی استفاده می شود.

لودر

معمولا با چرخ های لاستیکی دارای بیل مکانیکی برای جابجایی بارهای فله. مینی لودر نیز خصوصصیات لودر را دارد با این تفاوت که در فضاهای کوچک مورد استفاده قرار می گیرد.

کشتی

شناور تجاری با ظرفیت ناخالص (GT) بیش از 500 تن که مجاز به تردد در کلیه آبراه های مجاز کشتیرانی می باشند.

لنج

مقصود از لنج شناورهای تجاری با ظرفیت ناخالص (GT) کمتر از 500 تن که مجار به تردد در کلیه آبراه های مجاز به کشتیرانی می باشند.

کانتینر

محفظه ایست معمولا فلزی و به شکل مکعب مستطیل برای تسهیل حمل کالا. اعم از بسته بندی شده یا فله که به طور دربست و در صورت لزوم پلمپ شده در اختیار حمل کننده قرار می گیرد و به آسانی قابل جابجا شدن میان انواع وسیله نقلیه باری است. عرض و ارتفاع هر کانتینر ثابت بوده و طول آن متغیر می باشد و دو نوع کانتینر 20 و 40 فوتی  (واحد حجمی) آن متداول است.

TEU

واحد شمارش تعداد دستگاه کانتینر است. هر کانتینر 20 فوت معادل یک TEU است.

کانتینر استریپ شده

عبارت است از کانتینری که خالی شده و کالای آن تحویل صاحب کالا می گردد.

پس بدین ترتیب دیدیم که حمل و نقل دریایی در ایران چند درصد حمل ها را برعهده می گیرد و در ادامه به سراغ آمارهایی در خصوص این صنعت پر اهمیت رفتیم. از آن جا هدف فیانا همیشه اطلاع رسانی و آگاهی سازی است، در این مقاله سعی شد که تعاریفی از مبانی بنیادین و پر اهمیت حمل و نقل دریایی به شما ارائه دهیم که شاید در جایی راهگشای شما باشد.