حمل و نقل کانتینری
در ادامه آموزش موارد پایه و بسیار اساسی حوزه لجستیک بین الملل با هم از تاریخچه گمرک و کشتیرانی شروع کردیم با بنادر و انواع آن ادامه دادیم. در این مقاله به سراغ حمل و نقل کانتینری و آموزش های مربوط به آن خواهیم رفت. همچنین در این مقاله عناوین زیر را خواهید یافت:
- مقدمه ای بر حمل و نقل کانتینری
- ویژگی کانتینرهای استاندارد
- تجارت کانتینری
- تقسیم بندی کشورهای عضو اسکاپ (ESCAP) در آسیا
- رتبه بندی بخش های مختلف جهان در تجارت جهانی کانتینری
- گسترش تجارت کانتینری در اروپا
- جریان های تجاری کشورهای شمال اروپا
- تجارت کانتینری در منطقه خلیج فارس
- تجارت کانتینری در شبه قاره هند
- بزرگترین کشتی کانتینر دنیا
مقدمه ای بر حمل و نقل کانتینری
یکی از بزرگترین تغییراتی که در دهه های اخیر در امر حمل و نقل دریایی جهان روی داده است، کانتینری شدن کالا و گسترش حمل و نقل کانتینری همزمان با ساخت و استفاده از کشتی های عظیم کانتینربر بوده است. کانتینرهای باری با حذف سیستم بارگیری محموله های کوچک و نیز امکان مهر و موم کالا در تمامی مسیر حمل، جایگاه ویژه ای در حمل و نقل دریایی (و زمینی) یافته اند.
ویژگی کانتینرهای استاندارد
کانتینر های استاندارد به راحتی بر روی کشتی، ترن، کامیون و حتی هواپیمای باری قرار گرفته و حمل و نقل ترکیبی را تسهیل می نماید. در ساده ترین شرایط، بار بوسیله ترن یا کامیون به بنادر حمل شده و در آنجا بر کشتی های کانتینربر برای توزیع در سطح جهان بار می شود. در بندر کشور مقصد کانتینرها مجددا توسط شبکه حمل و نقل زمینی جهت تحویل کالا در مقصد نهایی جابجا می گردد.
1-تعداد:
در حال حاضر تعداد کشتی های کانتینربر جهان به 4325 فروند با ظرفیت 10.8 میلیون TEUرسیده که اکثر آن ها پس از سال 1995 و 950 عدد تنها در سه سال اخیر ساخته شده اند.
2-حجم:
حجم حمل و نقل کانتینری در طول سال در جهان بالغ بر یک میلیارد تن می گردد.
تخمین زده می شود که 60درصد از کل حمل و نقل کانتینری توسط کشتی های کانتینربر، 25درصد توسط کشتی های رو-رو (Roll on-Roll on) (کشتی هایی که دارای دو دهانه در جلو و عقب بوده، کامیون و کانتینر و حتی واگن های ترن از یکسو وارد و از دهانه مقابل خارج می شوند). مابقی توسط کشتی های چند منظوره و سایر وسایل حمل و نقل دریایی می شوند.
3-مسیر:
مسیرهای توزیع کانتینر مشخصا معلوم است. در حدود 80درصد کشتی های کانتینربر در مسیرهای آمریکا، اروپا و آسیا مشغول به تردد هستند. نقاط مبدا و مقصد در این سه قاره بالاترین حجم ترافیک کانتینری را به خود اختصاص داده اند.
4-سرعت:
دگرگونی در صنعت کانتینری جهان همچنان در حال تکوین است. سرعت جابجایی کانتینری تاثیر بسزایی بر تقاضای بخش های بندری و کشتیرانی خواهد داشت. در مقابل این افزایش باید برای بازارهای بوجود آمده، به سرعت اقدام به سرمایه گذاری نمود.
تجارت کانتینری
آنچه مسلم است رشد تجارت کانتینری رابطه مستقیم با رشد اقتصادی دارد. صندوق بین المللی پول (IMF) طی مطالعاتی که انجام داده است بر این باور است که عوامل زیر در حجم صادرات و واردات کانتینرها موثر می باشد:
- تغییرات نرخ ارز
- تغییر در ساختار اقتصادی
- تغییر در ترکیب تولید ناخالص داخلی (GDP)
به نظر IMF نرخ رشد اکثر اقتصادهای پیشرفته در طی دهه آتی کند خواهد شد. از سوی دیگر کشورهای در حال توسعه در آسیا، به ویژه چین و هندوستان، به روند رشد سریع فعلی خود ادامه خواهند داد. پیشبینی رشد برا آفریقا، اروپای شرقی و فدراسیون روسیه نیز مثبت است.
تقسیم بندی کشورهای عضو اسکاپ (ESCAP) در آسیا
در مطالعه ای که ملاحظه می فرمایید، آسیا بر اساس تقسیم بندی کشورهای عضو اسکاپ به شرح زیر گروه بندی شده اند:
- آسیای شرقی (چین شامل هنگ کنگ، تایوان)
- آسیای شمالی (کره شمالی، کره جنوبی، ژاپن، ساحل روسیه در اقیانوس آرام)
- آسیای جنوب شرقی (برونئی، کامبوج، اندونزی، مالزی، میانمار، فیلیپین، سنگاپور، تایلند، ویتنام)
- آسیای جنوبی (هندوستان، پاکستان، بنگلادش، سریلانکا، ایران)
رتبه بندی بخش های مختلف جهان در تجارت جهانی کانتینری
اروپا در رتبه دوم و 22درصد تجارت جهانی کانتینری را به خود اختصاص داده و پس از آن آمریکای شمالی با 17درصد در مقام سوم قرار داشته است. (آمار موجود در این مقاله مربوط به سال 2015 است)
آسیای شرقی نقش خود را به عنوان بزرگترین نیروی پیش رانش تجارت کانتینری تا 32درصد افزایش خواهد داد درحالیکه سهم اروپا و آمریکای شمالی به ترتیب تا 18درصد و 13درصد نزول می یابد. در این میان آسیای جنوب شرقی با افزایش سهم خود از آسیای شمالی پیشی خواهد گرفت. کاهش سهم آسیای شمالی عمدتا به دلیل کاهش صادرات کانتینری از ژاپن خواهد بود. روی هم رفته انتظار می رود سهم آسیا از صادرات جهانی کانتینری از 55درصد در سال 2002 به 64درصد در سال 2015 و سهم وادرات از 46درصد به 53درصد افزایش خواهد یافت.
گسترش تجارت کانتینری در اروپا
در اروپا گسترش تجارت در میان کشورهای عضو اتحادیه به ویژه پس از ورود کشورهای شرقی مانند لهستان منجر به توسعه تجارت کانتینری زمینی شده است. کشورهای شمالی اروپا، یعنی بنادر شمال فرانسه، آلمان، بلژیک و هلند مرکز تقاضای کانتینری اروپا یا به عبارت بهتر مرکز قراردادهای منعقد شده می باشند. از سال 1980 تاکنون عملیات حمل و نقل کانتینری بنادر کشورهای شمالی بیش از 200درصد رشد داشته و حدود نیمی از عملیات کانتینری قاره اروپا را به خود اختصاص داده است.
بازار آلمان
عملکرد بنادر آلمان و هلند 70درصد کل عملکرد کشورهای شمالی می باشد. به ویژه سهم بازار آلمان، با توسعه شگفت انگیز بنادر و مناطق ساحلی، خصوصا در هامبورگ از 29.1 تا 33.8 درصد ترقی داشته است. همچنین با افزایش ظرفیت بیشتر در آنتورپ و زیبروگ سهم بازار بنادر بلژیک نیز به طور چشمگیری افزایش یافته است. عملکرد کانتینری بنادر فرانسه خوصصا در لوهاور (به دلایلی همچون تغییر مسیر ترافیکی) کاهش یافته است.
جریان های تجاری کشورهای شمال اروپا
در میان جریان های تجاری کشورهای شمال اروپا، ترافیک تدارکاتی (خدمات رسانی به کشتی ها) بیشتر مربوط به بازار انگلستان/ایرلند و اسکاندیناوی/بالتیک می باشد. به دلیل فشار شرایط مالی بر خطوط کشتیرانی مدرن، تقاضای تجارت دریایی در بالتیک کاهش یافته و با تشدید عملیات تدارکاتی جایگزین گدیده است. احداث ساختارهای بزرگ زیر ساختی حمل و نقل کانتینری همچون تونل زیر دریایی مانش یا مجموعه پل/تونل سوئد-دانمارک حمل و نقل زمینی و ریلی کانتینری را توسعه داده است.
تجارت کانتینری در منطقه خلیج فارس
در منطقه خلیج فارس گسترش بنادری همچون جبل علی در امارات متحده یا چابهار در ایران در پاسخ به تقاضای بازار برای ترانس شیپمنت (Trans-Shipment) (ترانزیت کانتینر و جابجایی از کشتی به کشتی/کامیون/ریل) در منطقه جنوب و جنوب غرب آسیا و آسیای مرکزی بوده است. این توسعه شامل سازه های خدماتی و تدارکاتی نیز می شود.
حمل و نقل کانتینری در شبه قاره هند
رشد سریع اقتصادی در شبه قاره هند این کشور را نیز با افزایش حجم صادرات و بالطبع گسترش تقاضا برای تجارت کانتینری رو به رو ساخته است. این امر منجر به برنامه ریزی و سرمایه گذاری وسیعی در مناطق بندری مانند بندر جواهر لعل نهرو در هندوستان شده است.
بزرگترین کشتی کانتینر دنیا
در حال حاضر بزرگترین کشتی کانتینر بر دنیا به نام تایس متعلق به خطوط کشتیرانی مدیترانه با مالکیت کشور سوئیس می باشد. این کشتی 366 متر طول و گنجایش 14 هزار دستگاه کانتینر دارد. بزرگترین شرکت کشتیرانی جهان مرسک (Maersk) دانمارک دارای 501 کشتی و دومین شرکت خطوط کشتیرانی مدیترانه متعلق به کشور سوئیس با 376 کشتی است. بر اساس آخرین آمارها امروزه 1.9 میلیون کانتینر در شبکه حمل و نقل جهان مورد استفاده می باشد.
بدین ترتیب سعی بر آن شد تا به طور جامع و کامل در خصوص حمل و نقل کانتینری و مباحث مربوط به این حوزه رسیدگی شود. در مقالات بعدی به سراغ مبحث مهمی به نام حمل و نقل ترکیبی می رویم.