حمل و نقل هوایی در ایران
در جهان امروز عواملی چون رشد سریع جمعیت، توسعه مراکز تولید، رشد بخش تجارت، فراگیر شدن دیدگاه صرفه جویی در زمان جابجایی بار و مسافر، صنعت حمل و نقل هوایی را به عنوان یکی از بخش های مهم ارتباطی درآورده و آن را به عنوان شاخصی در بررسی میزان توسعه یافتگی کشورها مطرح نموده است.
عوامل تاثیرگذار در حمل و نقل هوایی
بر اساس مطالعات انجام شده در ایران، هرچند سهم حمل و نقل هوایی در کل میزان تولید ناخالص ملی از چند درصد تجاوز نمی کند. ولی از طرفی
- افزایش جمعیت
- درآمد مردم
با توسعه فعالیت حمل و نقل هوایی رابطه تنگاتنگی داشته و با رشد بخش های تولیدی، فعالیت های هوایی نیز از رونق بیشتری برخوردار گردیده است. علاوه بر عوامل یاد شده،
- درآمد سرانه
- میزان سهم گردشگری و مسافرت از کل هزینه خانوار
- وضعیت جغرافیایی مناطق
- وجود شیوه های دیگر مسافرت (جاده، ریل، دریا)
- تعرفه های جاری حمل و نقل
- پراکندگی مراکز دانشگاهی و صنعتی و توریستی
همگی از عواملی هستند که هر یک به توبه خود نقش مهمی در استفاده بیشتر از هواپیما دارند.
دلیل رشد صنعت هوایی در ایران
در ایران، سوبسیدهای پرداختی دولت به این بخش باعث رشد قابل توجه مسافرت هوایی از ابتدای شکل گیری صنعت هواپیمایی مسافری، البته به غیر از یکی دوسال اوایل انقلاب در ایران، گردیده است.
با عنایت به مطلب فوق و اهمیت نقش صنعت هوایی در توسعه اقتصادی و اجتماعی هر کشور و بهره برداری فراوان بخش های عمده تولید کالا و خدمات از سیستم های حمل و نقل پویا، ضرورت برنامه ریزی صحیح و استفاده موثر و بهینه از منابع مالی و نیروی انسانی در جهت رشد و گسترش هماهنگ حمل و نقل هوایی در قالب و به عنوان مکمل بخش های عمده دیگر آشکار می گردد.
شرایط پروازهای داخلی
در ایران، پروازهای داخلی با تامین اعتبار برای سرمایه گذاری در امر فرودگاه ها و تجهیزات فرودگاهی به عکس روند رو به رشد جهان، نه بر اساس تقاضای واقعی بازار، بلکه بر اساس نیازهای متکی به یارانه های دولت تنظیم می گردد. احداث تعداد بی شمار فرودگاه ها در اقصی نقاط کشور و عدم استفاده از ظرفیت این فرودگاه ها در سال های اخیر که در بعضی اوقات به تعطیلی فرودگاه منجر گردیده (مانند فرودگاه اراک) از پی درآمدهای این گونه برنامه ریزی های ناصحیح می باشد.
آینده صنعت هوایی
در رابطه با برنامه ریزی، پیش بینی واقعی ترافیک هوایی در آینده به عنوان پایه مطالعات توسعه فرودگاه ها و ناوگان باید مبنای سرمایه گذاری قرار گیرد. به علت سرعت تغییرات و پیشرفت تکنولوژی هواپیمایی برنامه ریزی زیربنایی حمل و نقل هوایی باید هماهنگ با این پیشرفت مورد ارزیابی مستمر قرار گیرد. هر یک از زیرمجموعه های این بخش نیز نیازمند برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت است.
رشد و توسعه صعنت هوایی در ایران
رشد و توسعه صنعت حمل و نقل هوایی نه تنها به عوامل اقتصادی- اجتماعی، بلکه به تصمیمات اداری، حقوقی و اعمال مقررات و همچنین اعمال مقررات و ضوابط خاص مسافرتی- مالی بستگی دارد. گاهی نیز اثرات چنین مقرراتی، که معمولا پیش بینی نشده هستند، بسیار گسترده می باشد.
عوامل غیر قابل پیشبینی
ضریب بی ثباتی (Uncertainty) و دیگر شاخص های اصلی محیطی که حمل و نقل بر بستر آن فعالیت دارد (قوانین حاکم بر صنعت، قیمت های کنترل شده، سوخت، نرخ ارز و غیره)، معمولا قابل پیش بینی نبوده و نمی توان با بهره گیری از روابط ریاضی ضریب تغییرات آن را با رشد و توسعه حمل و نقل بدست آورد.
به همین منظور برای احتراز از نتیجه گیری سریع ناشی از فاکتورها و تفسیرهای معمول اقتصادی- اجتماعی در معادلات مربوط به پیش بینی، احتمال وقوع و تاثیر تغییرات تصادفی را نباید از نظر دور داشت. چرا که در غیر این صورت سرمایه گذاری (که معمولا در این صنعت چشمگیر است) با ریسک بالاتر از آن چه فرض می شده، مواجه خواهد بود. همچنین می توان از عملکرد گذشته به همراه وفق دادن تقاضای آینده با شرایط روز به عنوان اصل مهم چگونگی پیش بینی آینده بهره گیری نمود.
نخستین هواپیما در ایران
تقریبا 10 سال پس از اولین پرواز هواپیما در جهان، نخستین هواپیما در آسمان ایران به پرواز درآمد. یک خلبان روسی به نام کوزمیتسکی تصمیم گرفت با هواپیمای خود از نوع بلریو به تهران پرواز کند. مدتی در این شهر اقامت نماید و برای مردم تهران پروازهای نمایشی داشته باشد. این پرواز در 12 دی ماه 1292 هجری شمسی انجام گرفت. مردم تهران برای اولین بار شاهد پرواز هواپیما در آسمان این شهر بودند.
این هواپیما در ارتفاع پایین پرواز می کرد. کوزمنیسکی خلبان هواپیما پس از اتمام نمایشی نهایتا میدان مشق دیویزیون قزاق (محل فعلی وزارت امور خارجه) را مناسب ترین محل برای فرود تشخیص داد. وی هنگام فرود با لوله توپی که در میدان قرار داشت، برخورد نمود. هواپیمایش آسیب دید ولی خودش سالم ماند. سرانجام هواپیمای آسیب دیده را برای تعمیر به تعمیرگاه ارتش که اتاقی کنار میدان مشق بود منتقل کردند.
جمع بندی
پس بدین ترتیب دیدیم که صنعت حمل و نقل هوایی در ایران چطور و با چه دلایلی رشد کرد. از آینده صنعت هوایی گفتیم و دیدیم چه عوامل غیر قابل پیشبینی نیز در آینده این صنعت وجود دارد. در انتها نیز روایتی جذاب برای شما تعریف کردیم از داستان ورود نخستیم هواپیما به ایران و حادثه فرود آن در میدان مشق.