نقش حمل و نقل در خدمات صادرات

از خدمات صادرات در صنعت حمل و نقل چه می دانید؟ مفهوم خدمات صادرات (Export of Services) به خدمات اقتصادی اطلاق می شود که در یک دوره زمانی معین تولید، انتقال و مصرف شده باشند. یکی از اساسی ترین موضوعاتی که در تمامی کشور ها دارای اهمیت است و باعث رشد و شکوفایی تجارت می گردد، حمل و نقل کالا در مکان های مختلف با هدف کسب درآمد است. از چنین تعریفی به خوبی می توان به این نکته دست یافت که خدمات صادرات برای پیشرفت شرایط اقتصادی دارای اهمیت بسیار زیادی است.

مقدمه

در شبکه تجارت جهانی، بخش خدمات تحت تاثیر جهانی شدن و قراردادهای تجاری چنند جانبه بزرگترین دریافت کننده جریان سرمایه گذاری خارجی یعنی بیش از 50درصد در جهان می باشد.

پیشرفت های سریع تکنولوژیک در زمینه حمل و نقل، کامپیوتر، اطلاعات و ارتباطات مشتمل بر توسعه اینترنت و تجارت الکترونیک، در چند دهه گذشته موجب گسترده شدن منابع و بازارهای تولید شده است. این روند جهانی شدن همراه با سیاست های آزادسازی و کاهش یا حذف موانع قانونی در راه فعالیت های اقتصادی، رشد مستمر سرمایه گذاری خارجی و تجارت خدمات صادرات و کالاها را تسریع نموده است. ارتباطات بهتر و شرکت های بین المللی تحرکات نیروی کار را تسهیل نموده است. چه به عنوان ارائه کنندگان مستقل صادرات و چه تحت عنوان کارکنان وابسته به سازمان ها و کمپانی های بین المللی.

تقسیم بندی خدمات در سازمان تجارت جهانی

سازمان تجارت جهانی صادرات خدمات را در 12 گروه تقسیم بندی می نماید:

تقسیم بندی خدمات در صندوق بین المللی پول

صندوق بین المللی پول (IMF) خدمات را به 11 بخش تقسیم می نماید:

خدمات حمل و نقل

حمل و نقل و مسافرت 48.8 درصد صادرات و 54.1 درصد واردات تجارت خدمات را به خود اختصاص داده است. در این میان حمل و نقل و خدمات وابسته با توجه به ماهیت آن جایگاه ویژه ای دارد. حمل و نقل و خدمات مسافرتی در سطح کلان، طیف وسیعی از فعالیت ها و محرک های اشتغال را در بر می گیرد. فعالیت هایی از قبیل:

• صنایع تولید وسایل نقلیه
• دانش فنی و آموزش
• معماری و مهندسی راه و ساختمان
• خدمات مالی و پولی
• بیمه
• سیستم های مدیریتی
• تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات
• تکنولوژی های وابسته
• خدمات تخصصی شامل: حسابداری، تبلیغات، بازاریابی، خدمات و مشاوره حقوقی و مدیریتی

همان طور که گفته شد، حمل و نقل در تقسیم بندی توسط صندوق بین المللی پول شامل بخش های ذیل می شود:

• در حمل و نقل جاده ای/ ریلی/ آبی شامل: دریایی و آب های داخلی/ هوایی

1. مسافر
2. بار
3. غیره

• خطوط لوله انتقال منابع انرژی و شبکه انتقال الکتریسیته
• سایر خدمات پشتیبانی و جانبی حمل و نقل

در سال 2007 از مجموع 6.3 تریلیون دلار تجارت جهانی خدمات بخش حمل و نقل 1.6 تریلیون دلار یا حدود 26درصد را به خود اختصاص داده است. اگر به این رقم 1.3 تریلیون دلار تجارت تجهیزات حمل و نقل، شامل خودرو را اضافه کنیم، سهم این بخش بسیار بیشتر می شود.

شکی نیست که عامل جابجایی انسان و کالا یعنی حمل و نقل در توسعه صدور خدمات فنی و جذب سرمایه در غالب کشورها، اعم از صنعتی و در حال رشد، نقشی حساس و قابل بررسی ایفا می نماید.

درآمد صادرات در برخی کشورها

اگر مطلوب ترین شرایط را برای ایالات متحده و انگلستان در متصور شویم، درآمد صادرات برای این دو کشور به ترتیب 354 و 199.5 میلیارد دلار می باشد.

این شاخص برای کشورهای نیمه صنعتی هندوستان و ترکیه 56 و 25 میلیارد دلار است. در مورد هندوستان به خاطر شرایط خاص جمعیتی این شاخص بسیار کاهش یافته است. وضعیت دو کشور عمده صادرکننده نفت یعنی عربستان و کویت نیز به ترتیب 5.9 و 3.7 میلیارد دلار است. ایران نیز با رقم 2.7 میلیارد دلار در رتبه 64 جهانی قرار داشته است. منبع مطالب فوق بانک جهانی و پایگاه اطلاعاتی شاخص های توسعه است.

صادرات در ایران

مجموع صادرات خدمات ایران عمدتا به صدور خدمات فنی و مهندسی اختصاص داشته است. در سال مالی 2008-2007 از مجموع 2.7 میلیارد دلار، 40 درصد آن به آسیای مرکزی و قفقاز، 30 درصد معدل 350 میلیون دلار به عراق و 20 درصد معادل 205 میلیون دلار به آفریقا صادر شده است. ملاحظه می شود که در بخش صدور خدمات ایران در مقیاس جهانی موقعیت خوبی نداشته است. این در حالی است که ایران پل ارتباطی آسیای میانه با دریاهای آزاد و پل ارتباطی اروپا و شرق آسیا می باشد.

پس بدین ترتیب دیدیم که خدمات صادرات چیست و چه نقشی در شکوفایی اقتصاد هر کشور بازی می کند. در ادامه با انواع تقسیم بندی این خدمات از نظر سازمان تجارت جهانی و صندوق بین المللی پول آشنا شدیم.